Τα γραπτά απομνημονεύματα του Στρατηγού Μακρυγιάννη αποτελούν πρωτογενή πηγή και έναν ιστορικό «θησαυρό» για κατορθώματα και γεγονότα στην στρατιωτική ιστορία των Νεοελλήνων του 19ου αιώνα. Ας δούμε λοιπόν τι έγινε στην Καστέλλα το 1827 με τον ίδιο τον Μακρυγιάννη να πρωταγωνιστεί.
Στις αρχές του 1827 η Αθήνα ήταν σε κατάσταση πολιορκίας από τον Ρεσίντ Πασά (Κιουταχή). Για να μπορέσει να λυθεί η πολιορκία έπρεπε με κάποιον τρόπο να σταματήσει η επικοινωνία του Κιουταχή με τις αποθήκες που βρίσκονταν στην κεντρική Ελλάδα. Οι Έλληνες οι οποίοι είχαν ευέλικτη και αποτελεσματική δύναμη στην θάλασσα, θα μπορούσαν πιο εύκολα να οργανωθούν σε μια μάχη με τέχνασμα. Ο Κιουταχής μετά την νίκη του στη μάχη του Καματερού την 27η Ιανουαρίου του 1827 κάνει αποτίμηση των απωλειών του. Ταυτόχρονα στέλνει στρατό να πολεμήσει τους Έλληνες που είχαν καταφύγει σε ένα φρούριο στον λόφο της Μουνιχίας (Καστέλλα) και παράλληλα τους προειδοποιεί με επιστολή για επίθεση εναντίον τους. Η επιστολή αυτή του Κιουταχή έμεινε αναπάντητη μέχρι και την 29η Ιανουαρίου. Την ίδια μέρα με εντολή του Κιουταχή ενισχύεται το Οθωμανικό στράτευμα με δυνάμεις πεζικού και ιππικού με σκοπό να προσβάλλουν την Καστέλλα.
Οι Έλληνες έχοντας ερμηνεύσει την επιστολή του Κιουταχή αρχίζουν γρήγορα να οργανώνουν τις δυνάμεις τους και να ετοιμάζονται για την επίθεση, παρατάσσοντας τα κανόνια από την πλευρά του φρουρίου και μια μεγάλη δύναμη πεζικού. Ενώ από τη μεριά της θάλασσας ένα καράβι αγκυροβολεί στο λιμάνι του Πειραιά και ένα άλλο στο Τουρκολίμανο. Η κατανομή του ανθρωπίνου δυναμικού των Ελλήνων πολεμιστών γίνεται ως εξής: Από τα δεξιά οι Αθηναίοι με αρχηγό τον Μακρυγιάννη και από τα αριστερά με αρχηγό τον Καλλέργη, ενώ υπάρχει και μια μικρότερη δύναμη με επικεφαλής τον Ιωάννη Νοταρά. Την επομένη στις 30 Ιανουαρίου του 1827 η μάχη ξέσπασε από τους κανονιοβολισμούς κανονιών που είχε τοποθετήσει από τα ξημερώματα ο οθωμανικός στρατός στις κατεχόμενες περιοχές του Λειβαδιού και του Μοναστηρίου. Οι Οθωμανοί παρόλη την δύναμη που τους επέφεραν τα 40 κανόνιασε ξηρά και θάλασσα μαζί, άρχισαν να δέχονται σφοδρές επιθέσεις από τους Έλληνες. Οι Έλληνες οχυρωμένοι από την Καστέλλα και επιστρατευμένοι στα πλοία «Καρτερία» και εκείνα των Ψαριανών που ήταν σε θέσεις επίθεσης στα λιμάνια, μεθοδευμένα προκάλεσαν σημαντικές φθορές στο οθωμανικό στράτευμα. Η μάχη συνεχίστηκε έντονα για πέντε ώρες όπου και οι Οθωμανοί αποχώρησαν με αρκετές απώλειες μετρώντας πάνω τριακοόσιους νεκρούς, ενώ οι Έλληνες εξήντα. Στην προσπάθειά τους αυτή να ξεφύγουν οι Οθωμανοί χτυπήθηκαν εκ νέου από τα πυρά του Μακρυγιάννη, του Δημ. Μπενιζέλου και του Σπύρου Δοντά, οι οποίοι τους κυνηγούσαν μέχρι τέλους. Αποτέλεσμα ήταν να προχωρήσουν οι Τούρκοι σε σκληρή πολιορκία στις θέσεις του Μοναστηρίου, του Παλαιού Θεάτρου και του Ιλισού. Κατευθείαν ο Καλλέργης μαζί με τους άντρες του κατέλαβαν τα σημεία των εκβολών του ποταμού Ιλισού ώστε να δυσκολέψουν αυτή την δράση των Τούρκων και να κόψουν σε αυτούς την παροχή πόσιμου νερού από το ποτάμι.
Τρείς μέρες μετά οι φυλλάδες των τότε εφημερίδων έγραφαν για την μεγαλειώδη νίκη των Ελλήνων στην Καστέλλα. Δεν παραλήφθηκε φυσικά να τονιστεί στον τύπο ότι ιδιαίτερα συγχαρητήρια κι επαίνους δέχθηκαν και τιμήθηκαν ο σύμμαχος και γενικός αρχηγός του Πειραιά Βρετανός συνταγματάρχης Γόρδων, οι άντρες και στρατεύματα κάτω από την καθοδήγηση του Μακρυγιάννη καθώς επίσης και το ευέλικτο ελληνικό ναυτικό όπου ανεδείχθη ως σημαντική δύναμη.
ΠΗΓΗ: Στρατηγού Μακρυγιάννη : «Απομνημονεύματα», εκδ: Ε.Γ. ΒΑΓΙΟΝΑΚΗ, Αθήνα
ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΤΡΥΦΤΟΣ – ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ
