Το μύρο του Αγίου Δημητρίου «πλημμυρίζει» τη Θεσσαλονίκη – Η «Μεγάλη Εβδομάς» και οι διπλοί εορτασμοί
Κάθε χρόνο, όποιος βρίσκεται αυτές τις ημέρες στη Θεσσαλονίκη βιώνει το κατανυκτικό, μελιχρό και «γλυκύ εαρινό» άρωμα της Μεγάλης Εβδομάδας, με το μύρο του Αγίου Δημητρίου του πολιούχου της πόλης να αναδύεται στον αέρα. Οι φετινοί εορτασμοί έχουν μια ακόμα ιδιαίτερη σημασία, μετά από δύο χρόνια περιορισμών λόγω της πανδημίας.
Την 26 Οκτωβρίου εορτάζεται παραδοσιακά η μνήμη του Αγίου Δημητρίου.
Πλήθος πιστών συρρέει από το πρωί στον Ιερό Ναό Αγίου Δημητρίου, στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, στη σημερινή διπλή γιορτή της πόλης, καθώς σήμερα γιορτάζεται και η 110η Επέτειος της Απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης.
Κατά τη διάρκεια και μέχρι τη λήξη της δοξολογίας ισχύουν κυκλοφοριακές ρυθμίσεις σε δρόμους γύρω από τον Ιερό Ναό.
Ο άγιος Δημήτριος εικονίζεται στην βυζαντινή αγιογραφία να σκοτώνει έναν άνθρωπο. Ποιος είναι αυτός και γιατί ένας άγιος σκοτώνει;
Λανθασμένα κάποιες πηγές αναφέρουν ότι ο άνθρωπος που σκοτώνει ο άγιος Δημήτριος είναι ο βάρβαρος παλαιστής Λυαίος. Στην πραγματικότητα, στην εικόνα του αγίου διακρίνουμε τον άγιο να σκοτώνει τον πολεμοχαρή τσάρο των Βουλγάρων Ιωαννίτζη, που οι Βυζαντινοί τον αποκαλούσαν «Σκυλογιάννη», ενώ ήταν έτοιμος να επιτεθεί στη Θεσσαλονίκη το 1206 ή 7.
Στην εικόνα αυτή ο άγιος Δημήτριος παρουσιάζεται καβαλάρης με στρατιωτική στολή πάνω σε κόκκινο άλογο φονεύοντας με το δόρυ του τον τσάρο των Βουλγάρων Σκυλογιάννη. Πρόκειται για το θαύμα που έγινε τον Οκτώβριο του 1207 έξω από τα τείχη της Θεσσαλονίκης.
Ο Άγιος Δημήτριος (280 – 306) είναι άγιος της Ορθόδοξης και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και πολιούχος της Θεσσαλονίκης. Τιμάται, επίσης, από τον Λουθηρανισμό και την Αγγλικανική Εκκλησία.
Σύμφωνα με τα αγιολογικά κείμενα, ο Δημήτριος έζησε και μαρτύρησε στη Θεσσαλονίκη επί Διοκλητιανού. Λόγω προβλημάτων της αγιολογικής παράδοσης, για τις απαρχές και την προέλευση της λατρείας του έχουν διατυπωθεί από το 19ο αιώνα διάφορες θεωρίες, επικρατέστερη των οποίων μεταξύ των μελετητών είναι ότι δεν υπήρξε Δημήτριος που μαρτύρησε στη Θεσσαλονίκη, αλλά η λατρεία του προέρχεται από το Σίρμιο της Παννονίας.[3] Σημαντικό κέντρο της λατρείας του είναι η Θεσσαλονίκη, όπου τιμάται από την πρωτοχριστιανική περίοδο και έχει ανεγερθεί βασιλική προς τιμήν του. Κατά τους βυζαντινούς χρόνους τιμώταν ως θαυματουργός προστάτης της πόλης από εχθρούς πολιορκητές της και κατά την εορτή του πραγματοποιούνταν θρησκευτική και εμπορική πανήγυρις, τα Δημήτρια, που αναβίωσαν τη δεκαετία του 1960 ως πολιτιστική διοργάνωση. Είναι ένας από τους λαοφιλέστερους αγίους της Ορθόδοξης Εκκλησίας, που εορτάζει τη μνήμη του στις 26 Οκτωβρίου.
Η ιστορία του Ιερού Ναού του Αγίου Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη
Ο Ι. Ναός του Αγίου Δημητρίου χτίστηκε στα μέσα του 5ου αιώνα (413), πάνω στον τόπο του μαρτυρίου του Αγίου, από τον έπαρχο του Ιλλυρικου Λεόντιο, ο οποιος θεραπεύθηκε από ανίατη ασθένεια.
Στο χώρο αυτό βρισκόταν το «στάδιο» όπου γίνονταν μονομαχικοί αγώνες. Σ’ αυτό το στάδιο μονομάχησε ο πιστός μαθητής του Αγίου Δημητρίου, Νέστορας, και κατατρόπωσε τον Λυαίο. ολόκληρο το ισόγειο συγκρότημα του αρχαίου λουτρού, όπου ήταν φυλακισμένος ο Άγιος, διατηρήθηκε και διασκευάσθηκε σε κρύπτη του ναού, η οποία έγινε για αιώνες και παραμένει κέντρο λατρείας.
Ο αρχιτεκτονικός ρυθμός του ναού είναι πεντάκλιτη βασιλική με εγκάρσιο (κάθετο) κλίτος, διπλά υπερώα (γυναικωνίτες) και μακρές διπλές κιονοστοιχείες. Στην πορεία του χρόνου υπέστη δύο φορές καταστροφή, σε μεγάλο μέρος, από πυρκαγιά τον 7ο αιώνα (μεταξύ 629 και 639) και στις 5 και 6 Αυγούστου το 1917. Επίσης υπέστη πολλές καταστροφές και λεηλασίες κατά την άλωση της Θεσσαλονίκης από τους Σαρακηνούς το 904 και από τους Νορμανδούς το 1118. Το διάστημα 1493-1912 μετατράπηκε σε τζαμί από τους Τούρκους.
Η μεγάλη πυρκαγιά του 1917 μετέβαλε σχεδόν σε ερείπια τον ιστορικό Ναό και οι αναστηλωτικές εργασίες που τον αποκατέστησαν στην αρχική του μορφή διήρκησαν έως το 1948. Από τότε λειτουργεί κανονικά και αποτελεί ως μνημείο τέχνης ένα από τα πλέον υπέροχα χριστιανικά μνημεία της ελληνικής ανατολής.
